Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2022, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố vào giữa tháng 4/2023 vừa qua, đã khái quát về tình hình hoạt động của khối doanh nghiệp FDI tại Việt Nam trong năm 2022.
KHU VỰC FDI CÓ NHIỀU DỊCH CHUYỂN
Tuy vậy, Điều tra PCI-FDI 2022 cho thấy một ghi nhận đáng chú ý. Đó là doanh nghiệp FDI hoạt động tại các trung tâm công nghiệp ở vùng Đông Nam Bộ như Bình Dương và Đồng Nai lại là những địa phương tỏ ra thận trọng nhất với việc mở rộng quy mô hoạt động trong tương lai. Điều này trái ngược hoàn toàn với sự lạc quan ở các địa phương như Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Dương, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Quảng Nam, Hưng Yên và Bắc Giang.
Nguyên nhân của hiện tượng này có thể bởi sự dịch chuyển trong cơ cấu lao động giữa các vùng miền và giữa các ngành nghề. Theo đó, để có thể mở rộng quy mô, các doanh nghiệp FDI ở Bình Dương và Đồng Nai cần tuyển dụng thêm lao động; tuy nhiên, việc này lại trở nên đặc biệt khó khăn trong bối cảnh sau đại dịch Covid-19 do tình trạng hàng loạt người lao động rời bỏ nhà xưởng trở về quê vừa để tránh dịch, vừa tái lập nghiệp hoặc tìm kế sinh nhai khác nơi quê nhà.
Một thông tin đáng lưu ý, theo điều tra PCI-FDI 2022 đó là phần lớn doanh nghiệp FDI hoạt động tại Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa, dù là theo tiêu chí về vốn, lao động hay doanh thu.
Cụ thể, có gần 83% doanh nghiệp FDI có số vốn dưới 100 tỷ đồng; 1/4 doanh nghiệp FDI sử dụng dưới 10 lao động và 57,4% có dưới 50 lao động. Về doanh thu, gần 25% số doanh nghiệp FDI có doanh thu dưới 3 tỷ đồng và 77,8% có doanh thu dưới 100 tỷ đồng trong năm 2022.
Phân theo hệ thống ngành nghề, kết quả khảo sát có gần một nửa (49,5%) số doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp và chế tạo; 39% trong lĩnh vực dịch vụ và thương mại; 7% trong lĩnh vực xây dựng.
Xét theo ngành thì phần lớn doanh nghiệp FDI hoạt động trong ngành bán buôn - bán lẻ. Các ngành khác có mật độ doanh nghiệp FDI lớn là sản xuất chế biến kim loại đúc sẵn, cao su, nhựa và sản phẩm điện tử, máy tính.
Đặc biệt, Điều tra PCI-FDI 2022 còn cho thấy có một xu hướng là khối doanh nghiệp FDI đang có sự dịch chuyển khỏi ngành may mặc. Ví dụ, năm 2010, các doanh nghiệp dệt may chiếm tỷ trọng lớn nhất thì đến năm 2022 con số này đã giảm đáng kể. Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp các ngành sản xuất máy tính, thiết bị điện tử và thông tin/truyền thông đang chiếm tỷ trọng ngày càng lớn.
Trong những năm gần đây, các nhà đầu tư nước ngoài còn đẩy mạnh các hoạt động, thương vụ sáp nhập và mua lại (M&A). Đáng chú ý là 20 thương vụ M&A lớn và đình đám tại thị trường Việt Nam, thu hút sự quan tâm của dư luận.
Chiếm khoảng 1/3 trong số đó là các nhà đầu tư đến từ Thái Lan. Có thể dẫn ra một số vụ đình đám, như: Tập đoàn Beverage chi 4,8 tỷ USD mua lại 53,59% cổ phần của Tổng công ty Bia Sài Gòn (Sabeco); Central Group bỏ ra 1,14 tỷ USD mua chuỗi đại siêu thị BigC; TCC Holdings chi 800 triệu USD mua Metro Cash&Carry Việt Nam; Siam City Cement (SCCC) mua 65% Lafarge Holcim (khoảng 524 triệu USD); SCG mua Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Việt Nam (VCM, tổng giá trị được cho là 440 triệu USD) và mua 85% cổ phần Prime Group (tương đương 290 triệu USD); chuỗi bán lẻ Power Buy thuộc Central Group, chi 140 triệu USD mua hệ thống bán lẻ điện máy Nguyễn Kim (140 triệu USD),…
Riêng 10 tháng đầu năm 2021 (năm dịch Covid-19 hoành hành dữ dội tại Việt Nam), thị trường M&A Việt Nam đã thu hút 8,8 tỷ USD, tăng 18% so với năm 2020 và 13,7% so với thời kỳ trước đại dịch 2019. Ví dụ: Tập đoàn SMBC (Nhật Bản) mua 49% cổ phần FE Credit; Ngân hàng SHB bán SHB Finance cho Ngân hàng Ayudhya (Thái Lan); SK Group (Hàn Quốc) mua 16,26% cổ phần VinCommerce; đặc biệt, Thaco mua lại chuỗi bán lẻ eMart (Hàn Quốc) dưới hình thức nhượng quyền…
Sách trắng Doanh nghiệp Việt Nam 2021 cho biết, khu vực FDI có 18.762 doanh nghiệp, trong đó có 16.455 doanh nghiệp có kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, chiếm 2,8% tổng số doanh nghiệp cả nước và tăng 60,7%. Doanh thu thuần khu vực doanh nghiệp FDI bình quân giai đoạn 2016 – 2019 tạo ra 6,3 triệu tỷ đồng, chiếm 28,4% và tăng 106,2%.
Lợi nhuận trước thuế bình quân giai đoạn 2016 – 2019 khu vực doanh nghiệp FDI tạo ra 374,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 44,4% và tăng 102,1%. Lợi nhuận trước thuế năm 2019, khu vực FDI tạo ra lợi nhuận cao nhất trong toàn bộ khu vực doanh nghiệp, đạt 406 nghìn tỷ đồng, tăng 6,4% so với năm 2018.
Mới đây, trong Báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ kết quả kinh doanh năm 2021 của doanh nghiệp khu vực FDI, Bộ Tài chính cho biết, số doanh nghiệp FDI báo lỗ là 14.293, chiếm 55% tổng số doanh nghiệp FDI của cả nước, với giá trị lỗ 168.334 tỷ đồng. Số doanh nghiệp FDI có lỗ lũy kế là 16.258; doanh nghiệp FDI lỗ mất vốn chủ sở hữu là 4.402, đều tăng so với năm 2020.
Từ các số liệu trên, Bộ Tài chính đánh giá, bên cạnh những kết quả đạt được, sự tăng trưởng nguồn vốn của doanh nghiệp FDI phần lớn đến từ nguồn tài trợ bên ngoài. Các chỉ tiêu sinh lời một số lĩnh vực vẫn còn âm, chưa được cải thiện. Số nộp ngân sách vẫn chưa tương xứng với tổng mức đầu tư.
Bán hàng đa cấp là một ngành được thế giới công nhận và được điều chỉnh chặt chẽ bởi pháp luật Việt Nam.
Các doanh nghiệp bán hàng đa cấp chính thống ở Việt Nam đã tồn tại, phát triển trong gần 20 năm qua và đến nay ngành bán hàng đa cấp đã cơ bản được định hình, hoạt động trong quy củ, dưới sự quản lý chặt chẽ của nhà nước.
Tính đến hết năm 2020, trên thị trường có 22 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận hoạt động bán hàng đa cấp hoạt động hợp pháp, đạt doanh thu hơn 15.400 tỷ đồng năm 2020 với tổng số lượng người tham gia hơn 800.000 người. Tổng số thuế các doanh nghiệp đã nộp về ngân sách nhà nước đạt hơn 1.800 tỷ đồng.
Sau đây là một số doanh nghiệp đa cấp chính thống đang hoạt động tại Việt Nam:
Có mặt tại thị trường Việt Nam từ năm 2008 và luôn tuân theo triết lý kinh doanh của tập đoàn toàn cầu có lịch sử gần 65 năm phát triển, đó là "Giúp mọi người có cuộc sống tốt đẹp hơn và khỏe mạnh hơn".
Bên cạnh việc phát triển kinh doanh bền vững, Amway có rất nhiều hoạt động trách nhiệm xã hội rất ý nghĩa.
2. Công ty TNHH MTV New Image Việt Nam
Công ty TNHH MTV New Image Việt Nam được thành lập năm 2013, có trụ sở chính tại TP.Hồ Chí Minh, chi nhánh tại Hà Nội, Cần Thơ, Đà Nẵng cùng đội ngũ nhà phân phối hoạt động rộng khắp cả nước. New Image Việt Nam cung cấp các nhóm sản phẩm có thành phần sữa non, được nhập khẩu trực tiếp từ New Zealand, mang lại sự chăm sóc sức khỏe chất lượng cao cho người dân Việt Nam.
3. Công ty TNHH Nu Skin Việt Nam
Nu Skin Việt Nam được thành lập ngày 04/11/2011, hiện nằm trong top 3 tại thị trường Đông Nam Á của Nu Skin Enterprises. Nu Skin Việt Nam hiện là thành viên của Hội doanh nghiệp bán hàng trực tiếp của Amcham, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Công ty có 3 dòng sản phẩm chính là thiết bị làm đẹp và sản phẩm chăm sóc cá nhân, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và máy lọc nước. Ngoài ra, Nu Skin có Quỹ hỗ trợ trẻ em bị tim bẩm sinh và hoạt động hỗ trợ cộng đồng khác….
4. Công ty cổ phần Tập đoàn Liên kết Việt Nam (Vinalink Group)
Vinalink Group là doanh nghiệp tiêu biểu hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và làm đẹp với việc phân phối các dòng thực phẩm bảo vệ sức khỏe (TPCN) và mỹ phẩm sản xuất tại Việt Nam. Trải qua hơn 15 năm hình thành và phát triển, cho đến nay, Vinalink Group đã khẳng định vị thế là một trong những doanh nghiệp uy tín, sở hữu hệ thống nhà máy hiện đại, đạt tiêu chuẩn GMP (Bộ Y tế), ISO... đội ngũ ban cố vấn là các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và nhiều dòng sản phẩm chất lượng, hiệu quả cao, được thị trường và đông đảo người tiêu dùng đón nhận.
Là công ty Việt Nam có nhiều năm kinh nghiệm áp dụng phương thức kinh doanh đa cấp, coong ty Lô Hội luôn mong muốn góp phần khẳng định với xã hội, cộng đồng những giá trị tốt đẹp, tính hiệu quả mà phương thức này mang lại. Từ cánh đồng, đến cơ sở chế biến, sản xuất và hoạt động phân phối, công ty Lô Hội tự hào kiểm soát mọi khía cạnh của quá trình. Đảm bảo mang đến những sản phẩm có chất lượng tốt nhất, cho bạn luôn cảm thấy khỏe hơn, đẹp hơn sau mỗi lần sử dụng.
6. Công ty TNHH Kyowon The Orm Việt Nam
Tập đoàn Kyowon xuất phát từ lĩnh vực xuất bản giáo dục , trải qua hơn 36 năm phát triển, đã trở thành một doanh nghiệp đứng đầu trong lĩnh vực văn hóa, đời sống, giáo dục tại Hàn Quốc. Công ty Kyowon The ORM thuộc tập đoàn Kyowon. Kyowon The ORM thông qua cơ hội kinh doanh đúng đắn, minh bạch; Kiến tạo tương lai tươi sáng bằng những giá trị sản phẩm không ngừng đổi mới.
Với việc mở rộng kinh doanh tại Việt Nam, công ty Kyowon The ORM mang đến những dòng sản phẩm K-Health & K- Beauty chất lượng cao, được đúc kết từ tinh hoa Hàn Quốc cùng với cơ hội kinh doanh chính trực giúp đối tác kinh doanh tạo ra thu nhập thông qua hình thức tiêu dùng thông minh. Công ty luôn tuân thủ pháp luật và là hội viên tích cực của Hiệp hội Bán hàng đa cấp, tạo tiền đề cho sự tăng trưởng bền vững tại Việt Nam.
Chia sẻ tại chỉ đạo tại hội thảo xây dựng văn hóa doanh nghiệp gia đình, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công nhấn mạnh, Nghị quyết 41 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới đã đề ra yêu cầu phát triển đội ngũ doanh nghiệp dân tộc, một nội dung rất quan trọng để bảo đảm xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.
Theo ông, các doanh nghiệp gia đình chính là một bộ phận quan trọng của đội ngũ doanh nghiệp dân tộc. Hiện Việt Nam có trên 900.000 doanh nghiệp, trên 20.000 hợp tác xã và trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể.
Doanh nghiệp gia đình hiện chiếm 70% số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam, chưa kể trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể có thể coi là các doanh nghiệp gia đình siêu nhỏ. Doanh nghiệp gia đình cũng là nguồn hình thành đội ngũ doanh nghiệp lớn mạnh của đất nước và cũng là hình thức kinh doanh chủ yếu trên thế giới.
Ông Công cho hay, các doanh nghiệp gia đình luôn nổi trội ở uy tín, luôn phát triển mạnh mẽ qua nhiều thế hệ. Do đó, cần xây dựng và thực hành đạo đức kinh doanh, góp phần hình thành bản sắc văn hóa riêng của doanh nhân Việt Nam.
Doanh nghiệp gia đình chiếm 70% số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam (Ảnh: VCCI).
Tại hội thảo, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Tập đoàn Phú Thái, khẳng định, doanh nhân Việt cùng với gia đình của mình có đủ bản lĩnh phát triển và đã sẵn sàng gánh vác sứ mệnh tiên phong phát triển kinh tế.
Ông cho rằng trong tương lai, các doanh nghiệp gia đình Việt Nam chắc chắn sẽ phát triển mạnh mẽ vì tiềm năng còn rất lớn. Trong bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay, doanh nghiệp gia đình ngày càng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế đất nước.
Văn hóa gia đình, văn hóa doanh nghiệp không chỉ là phúc lợi tinh thần, có quan hệ hữu cơ với hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Theo ông, việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp gia đình là mục tiêu chiến lược, phù hợp yêu cầu trong tình hình hiện nay.
Thêm vào đó, mỗi doanh nghiệp Việt Nam đi ra nước ngoài thì giá trị văn hóa doanh nghiệp Việt Nam cần được khẳng định. Xây dựng văn hóa kinh doanh cũng là thách thức vô cùng to lớn vì cần nhiều thời gian và qua nhiều thế hệ.
Chính vì vậy, doanh nghiệp gia đình là một bộ phận quan trọng của đội ngũ doanh nghiệp Việt Nam. Việc tăng cường xây dựng văn hóa doanh nghiệp gia đình sẽ góp phần thúc đẩy văn hóa kinh doanh tạo nền tảng cho việc phát triển đội ngũ doanh nhân và giúp doanh nghiệp phát triển vững mạnh.
